Zerdaçal

ZERDEÇAL

Çok Yıllık 0,7-1,2m 5-9 Aylar Ça,Ho,Na Kökü

Zerdeçal, Kurkuma, Curcuma domestika VAL.
Zerdeçav Syn: Curcuma Longa L.
Zerde Amomum Curcuma YALQ.
Hint zerdaçalı
Kurkuma
Sarıkök
Sarıboya

Familyası: Zencefilgillerden, Ingwergewachhse, Zingiberaceae

Drugları: Zerdeçal yumrusu(kökü), curcumae longae rhizoma
Zerdeçal yumrusu, çay, baharat, tentür ve natürel ilaç yapımında kul-lanılır.

Giriş: zencefilgillerin bir alt grubuna dahil olan kurkumagillerin takriben 40 türü mevcuttur ve bunlardan en önemlileri Hint zerdeçalı, Curcuma Domerstica, Java Zerdeçalı, C. Xanthorrhiza, Malezya Zerdeçalı, C. Zedoaria ve Bengaldeş Zerdeçalı, C. Aromatica bu dört türü çay, tentür ve natil ilacı yapılır. Ayrıca süs bitkisi olarak yetiştirilen pembe zerdeçal, C. Rosea(C. Roseaana) gibi türlerde vardır. Zerdeçal binlerce yıldır Hindistan, Endonezya, Malezya, Bangladeş gibi ülkelerde bilinmekte ve kullanılmaktadır. Önce Arap ülkelerine sonra Türklere gelen bitki bura¬dan 1500’lü yıllarda Avrupa’ya baharat olarak satılmaya başlanmıştır. Tarihte hekimler tarafından özellikle tropik ülkelerde görülen karaciğer rahatsızlıklarına karşı kullanılmıştır. Günümüzde yapılan modern araş-tırmalarda bitkinin gerçekten etkili olduğu anlaşılmış ve çeşitli bitkisel ilaçlar yapılmıştır

Botanik: Zerdeçal dikine yükselen bir bitki olup çok yıllıktır. Kökleri ana ve yan köklerden oluşur, ana kök yumru şeklinde, yan kökler parmak kalınlığında, yer elması şeklinde, dışı kahverengimsi içi sarı veya kır-mızımsı sarı renktedir. Yaprak sapları iki bölümden oluşur. Birinci kısmı gövdeyi saran kısım, ikinci kısım gövdeden ayrılan kısımdır ve takriben bir metre uzunluğundadır. Yaprakları 50-80cm uzunluğunda 20-40cm eninde oval şekilde, kenarları dalgalı, ortada ana damar ve ondan paralel olarak uzanan yan damarlardan oluşur. Ve koyu yeşil renklidir. Çiçek sapı 10-20cm uzunluğunda olup üzerinde altın sarısı veya sarı renkli üçlü taç yapraktan meydana gelir. Ve gerisi koni olup ortada bir döllenme tozluğu bulunur ve sarı renklidir.

Yetiştirilmesi: Kurkuma tropik iklimde yetişen bir bitki olduğundan Tür-kiye’de yetişmez, fakat Akdeniz ve ege bölgesinin sıcak yörelerinde kışın içeri alınarak yetiştirilebilir. Süs bitkisi olarak yetiştirilen pembe çiçekli zerdeçal soğuğa dayanıklı olduğundan sıcak bölgelerde içeri almaya gerek kalmaz.

Hasat zamanı: Aralık ocak aylarında (yaprakları solduktan sonra) kök¬leri sökülerek çıkarılır, yıkanır, 30-45 dakika haşlandıktan sonra güneşte kurutulur.

Birleşimi: Zerdaçal kökünün birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz:
a) Eteryağ türevleri %3-5 oranında olup buda sesquiterpenketonlar ve monoterpenlerden oluşur.
1) Sesquiterpenketon türevleri; ar-Turmeron, α-, β-turmeron, zingiberen, α-curcumen, β-sesquiphellandren, germacron, β-bisabolen, atlanton, curlon ve curcumol içerir.
2) Monoterpenler: α-phellandren, sabinen, cineol ve borneol içerir.
b) Curcuminoidler %3-6 arasında olup en önemlileri; Curcimin (Diferaloylmethan), Monodesmethoxycurcumin, Bisdesmethoxycurcumin, Di-p-Cumaroylmethan (Di-p-Hydroxycinnamoylmethan) ve Didesmethoxycurcumin içerir. Jawa zerdeçalı Di-p-Cumaroylmethan
c) içerme.

Araştırmalar: Önce fareler, kobaylar ve köpekler üzerine bir yığın araştırma yapılmış ve bu araştırmalarda zerdeçal kökünden elde edilen ekstrenin safrayı arttırıcı, safra yollarını açıcı ve hareketlendirici, kara-ciğeri zehirlerden arındırıcı(antihepatoksin), kandaki lipit ve kolesterolü düşürücü, radikalleri zararsız hale getirici, prostaglandin üretimini fren-leyici, iltihapları önleyici, artritisi(eklemlerdeki iltihapları) iyileştirici oldu¬ğu tespit edilmiştir. (H.H. IV. 1091) insanlar üzerinde de bu güne kadar çok önemli araştırmalar yapılmıştır. Bunlardan bazıları;
1) Tayland’a zerdeçal kökü ile 1989 yapılan çok büyük bir araştırmada zerdeçalı karın ağrısı(genellikle boş mide, açlık duygusu veya acı baharatlı yemekler yendiğinde), kokuşma, ekşime, karnının alt(abdominal) veya karnın üstteki(epigastricum) ağrıları ve kalın bağırsak ağılarını %74 oranında iyileştirildiği tespit edilmiştir. (Nhp. 7.00.1131)
2) Siegers ve ekibi 1997 yılında yaptığı bir araştırmada zerdeçalın safra akışının %120 oranında 15-30 dakika içinde araştırdığını tespit etmiştir.(Nhp.7.00.1131)
3) R. Kutlan, P.C. Sudheeran, C.D. Josph ve ekipleri 1987de yaptıkları araştırmalarda zerdeçalın urları küçülttüğünü ve hatta yok ettiği tespit edilmiştir. (TP. 184)

Tesir şekli: Safra arttırıcı, safra yollarını açıcı ve hareketlendirici, kan-daki kolesterol ve lipidi düşürücü, iltihapları önleyici, radikalleri yok edici, prostoglandin üretimini frenleyici ve mikropları yok edici özellikler sahiptir.

Kullanılması:
a) Araştırmalara göre hazım rahatsızlıklarından; şişkinlik, tıkanma, mide bağırsak rahatsızlıkları, karaciğer safra rahatsızlıklarına karşı etkili olduğu, kandaki kolesterol ve lipidi düşürdüğü, radikalleri yok ettiği (antioksidatif), iltihapları önlediği ve prostoglandin üretimini azalttığı tespit edilmiştir.
b) Komisyon E’nin 30.11.1985 tarihli,223 nolu ve 01.09.1990 tarihli, 164 nolu monografi bildirisinde zerdeçalın hazımsızlık rahatsız¬lıklarına etkili olduğu tespt edilmiştir.
c) Halk arasında, kandaki kolesterol ve lipit, şişkinlik, tıkanma, yağ-lanma(şişmanlık), karın ağrısı, baş ağrısı, ateş, üşütme ve arteriosk-leroza(yağlanma nedeniyle damar sertliği ve damar daralması) karşı kullanılır.

Çay: İnce kıyılmış zerdeçal kökü veya tozundan yarım kahve kaşığı(1,5-3g) demliğe konur ve üzerine 300-500ml kaynar su ilave edilerek 8-10 dakika demlemeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları:

Gökçek Karaciğer ve Safra çayı
>30g Hindiba otu ve kökü
>20g Deve dikeni tohumu
>20g Nane yaprağı
>20g Cava Zerdeçal kökü

Gökçek Karaciğer, safra çayı
>40g Zerdeçal kökü
>30g Devedikeni tohumu
>20g Nane yaprağı
>10g Pelin otu

Gökçek Safra çayı(safra artırıcı)
>40g Zerdeçal kökü
>30g Nane yaprağı
>20g Kırlangıç otu
>10g Y. Akdiken kabuğu

Gökçek Safra çayı;
>40 gr Nane yaprağı
>30 gr Cava Zerdeçal kökü
>20 gr Kırlangıçotu
>10 gr Şahtereotu

Gökçek Karaciğer, safra çayı
>40g Zerdeçal kökü
>30g Kırlangıç otu
>20g Nane yaprağı
>10g Pelin otu

Gökçek Safra çayı
>20 gr Hindiba otu ve kökü
>20 gr Devedikeni tohumu
>20 gr Nane yaprağı
>20 gr Zerdeçal kökü
>20 gr Kimyon tohumu

Gökçek Safra çayı (safra artırıcı)
>30g Zerdeçal kökü
>30g Devedikeni tohumu
>20g K.Hindibaotu ve kökü
>10g Şevket ot
>10g Nane yaprağı

Gökçek safra ve mide krampları çayı;
>40 gr Kırlangıçotu
>30 gr Cava Zerdeçal kökü
>30 gr Pelin otu

Gökçek Karaciğer ve Safra çayı
>50g Nane yaprağı
>25g C. Zerdeçal kökü
>25g Pelin otu

Homeopati: Zerdeçal kök tozundan 20g bir şişeye konur üzerine 80ml %70’lik alkol ilave edilir. 4-6 hafta bekledikten sonra süzülerek homeopati “Lurcuma Longa” ismi ile anılan tentür elde edilir. Yukarıdaki çay harmanlarında aynı şekilde tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5 defa 10-15 damla 4-6 hafta süreyle alınır.

Baharat: Zerdeçal kökü tozu genellikle baharat olarak kullanılır ve çok meşhur olarak kullanılan Curry’nin(köri) ana katkı maddesidir. Curry Hindistan, Bangladeş, Pakistan, Endonezya ve Malezya’da farklı farlı ka¬rı-şımlardan olabilir.

Yan Tesiri: Aşırı miktarda alınması halinde bulantı ve kusma gibi rahatsızlıklara sebep olabilir, bu nedenle dozajını dikkatle ayarlamak gerekir.

Çok Yıllık 1-2m 5-9 Aylar Ça,Ho,Na Kökü

B) Cava Zerdeçal, Java Zerdaçal, Curcuma Xanthorrhiza ROXB
Büyük zerdeçal
Cava zerdeçalı hint zerdeçalı gibi olup yalnız daha büyüktür. Bu nedenle büyük zerdeçal diye de anılır. Çiçekleri öncekinden farklı olarak çiçek demetine dizilen çiçekleri kan kırmızısı veya kiremit kırmızı renkteki taç yapraklara sahiptir. Taç yapraklarının uç kısmının kenarı kırmızımsı geri kalanı koni şeklindedir. Kökleri yumru veya yumurta şeklindeki ana kök ve ondan çıkan parmak kalınlığındaki yan köklerden oluşur.

Birleşimi: birleşimindeki maddeler Hint zerdaçalından farklıdır. Ceva zerdaçalı %3-12 arasında eteryağ türevleri ve %0,8-2 arasında Curcu-minoitler içerir.
a) Eteryağ türevleri %3-12 arasında olup en önemlileri;
1) Sesquiterpenlakton türevleri: ar-Curcumen, Xathorrhizol, β-Curcumen, Germacren, Furanodienon ve Furanodien
2) Monoterpenlerden; (+)-Phellandron, Borneol, Campher ve Cineol içerir.
b) Curcumibositlerden; Curcumin (diferuloylmethan), β-Cumaroylferuloymethan, monodesmethoxycurcumin ve Di-p-Cumaroylmethan içerir. Cava Zerdeçalı Hint Zerdeçalından farklı olarak Di-p-Cumaroylmethan içermez.

Araştırmalar:
1) Cava Zerdeçalı ile Maiwald ve Schwantes ve ekipleri 1991 ılında ve önceki yaptıkları klinik araştırmalarında bu bitki kökünün hazımsızlık rahatsızlıklarından şişkinlik ve tıkanmayı önlediğini ispatlamışlardır. (H.D. Reuter 131)
2) Aynı şekilde klinik araştırmaları yapan Dorn da Cava Zerdeçal kö¬künü hazımsızlık rahatsızlıklarından şişkinlik ve tıkanmayı iyileştirdiğini belgelemişlerdir. (H.D. Reuter 131)

Kullanılması:
a) Araştırmalara göre Cava zerdeçal kökü hazımsızlık rahatsızlıklarından şişkinlik ve tıkanmaya karşı etkili olduğu belgelenmiştir.
b) Homeopatide safra artırıcı ve iltihapları önlemek için kullanılır.
c) Halk arasında; hazımsızlık rahatsızlıklarından şişkinlik ve tıkanma, safra yetersizliği ve iltihaplı rahatsızlıklara karşı kullanılır.

Çay: Cava zerdeçal kökünün tozundan veya ince kıyılmış halinden yarım kahve kaşığı(2g) demliğe konur ve üzerine 300-400mlkaynar su ilave edildikten sonra 5-10 dakika demlemeye bırakıldıktan sonra süzülerek içilir.

Çay Harmanları:

Bana göre karaciğer ve safra çayı
>30g Nane yaprağı
>30g Devedikeni tohumu
>30g Cava Zerdeçal kökü
>10g Pelin otu

Gökçek Safra çayı(safra attırıcı, şişkinlik ve tıkanma)
>30g C. Zerdeçal kökü
>20g Nane yaprağı
>20g Kırlangıç otu
>20g Şahtereotu
>10g Y. Akdiken kabuğu

Gökçek Safra çayı(safrayı artırıcı, şişkinlik ve tıkanma)
>30g Hindiba ot ve kökü
>20g Devedikeni tohumu
>20g Nane yaprağı
>20g Cava Zerdeçal kökü
>10g Şahtereotu

Gökçek Safra çayı(safra artırıcı, tıkanma ve şişkinliği önleyici)
>20g C. Zerdeçal kökü
>20g K. Hindiba ot ve kökü
>20g Nane yaprağı
>20g Civanperçemi otu
>20g Şahtereotu

Gökçek Karaciğer safra çayı(safra yolları rahatsızlığı nedeni ile kraplı yukarı karın ağrıları)
>30g Kırlangıç otu
>30g Cava zerdeçal kökü
>20g Pelin otu
>20g Şahtereotu

Gökçek Karaciğer, safra çayı(safra yollara rahatsızlığı nedeniyle hazım rahatsızlıkları)
>25g Cava zerdeçal kökü
>25g Pelin otu
>30g Nane yaprağı
>20g Şahtereotu

Homeopatide: Cava Zerdeçal kökünün tozundan 20g bir şişeye konur ve üzerine 80ml %70’lik alkol ilave edilerek 4-6 hafta dinlenmeye bıraktıktan sonra süzülerek homeopatide “Curcuma Xanthorrhiza” ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5 defa 10-15 damla 4-6 hata süreyle alınır. Yukarıdaki çay harmanlarından da aynı şekilde tentür elde edilir ve kullanılır.

Yan Tesiri: Uzun süre ve yüksek dozajda alınması halinde mideyi tahriş edebilir.

Çok Yıllık 0,5-1m 5-9 Aylar Ça,Ho,Na Kökü

C) Cedvar, Zitwer, Curcuma Zedoaria ROSC.
Molezya zerdaçalı

Cedvar 50-100cm boyunda yaprakları 40-60cm uzunluğunda 7-10cm eninde mızrak şeklindedir. Kökleri ana ve yan yumrulardan oluşur. Ana yumruları armut şeklinde ve yan kökleri parmak kalınlığında olup ana yumruya bitişik şekildedir. Çiçekleri 10-15cm uzunluğundaki koçana ba¬şak şeklinde dizilmiş olan çiçeklerden oluşur. Çiçekleri 3-4cm çapında açık yeşil, kenarları kırmızımsıdır.

Birleşimi: Cedvar kökün birleşimindeki maddeler diğer iki türden ol¬dukça çok farklıdır.
a) Eteryağ türevleri %1-1,5 arasında olup en önemlileri Seguiterpenalkoller; nerolidol, Sesguiterpenler; Zingiberen, α-Dinen, Curculon, Curzerenon(=Zeeloaron), Zedero, Curcumol ve Curdion’u sayabiliriz.
b) Çok az miktarda Curciminoit türevleri; Curcumin, p-Cumaroylferuloylmethan ve Di-p-cumaroylmethan içerir.

Kullanılması: Mide hastalıkları, sindirim bozuklukları, kolitler ve kramp-lara karşı kullanılır. Safrayı ve mide asidini artırır.

Yan Tesiri: Bilinen bir yan tesir yoktur.