Yabani Hindiba

Çok Yıllık 0,3-1,5m 7-10 Aylar Ça,Na Otu Kökü

Yabani hindiba, Wegwarte, Cichorium intybus
Mavi hindiba
Çıtlık

Familyası: Bileşikgillerden, Korbblütengewâchse, Asteraceae

Drugları: Y.hindiba kökü; Cichorii radix
Y.hindiba otu; Cichorii herba
Yabani hindibanın genellikle kökü fakat bazen de kökü otu ile birlikte çay ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş: Y.hindibanın bilinen 10 alt türü vardır fakat bunlar arasında hiçbir ayrım yapılmadan aynı şekilde kullanılır. Salata olarak kullanılan hindiba otu (kıvırcık salatası) yabani hindibanın kültürleştirilmesi ile elde edil¬miştir. Hindiba genellikle salata şeklinde tüketilirken yabani hindiba ve karahindibanın ot ve kökleri çay ve natürel ilaç yapımında kullanılır. Ya-bani hindiba ve karahindiba otu başka bitki aile alt grubuna dahil olmala-rına rağmen isimleri ve hemen hemen aynı maksatla kullanılmaları ne-deniyle çoğu kez birbirine karıştırılmaktadır.

Botanik: Y.hindiba 30-150cm boyunda, çok yıllık, çok sık çatallaşan, dikine yükselen, az tüylü bir bitkidir. Yapraklarından alt yaprakları saplı, kenarları dişli, alt kısmı tüylü, üstü koyu yeşil veya mavimsi yeşil renkte, ortadaki yaprakları gövdeyi kavramış olup üçgen veya mızrak şeklinde uca doğru sivri kenarları dişlidir. Üstteki yaprakları ise üçgen şeklindedir. Alt yaprakları 15-35cm uzunluğunda 3-6cm eninde iken üst yaprakları 3-6cm uzunluğunda 2-4cm enindedir. Çiçekleri 3-4cm çapında, kısa saplı, bir veya birçoğu bir arada taç yapraklarından içtekiler mızrak, dıştakiler yumurta şeklinde, uçları 3-5dişli, açık mavi veya leylaki mavi veya morumsu mavi renkte olabilir. Kupa yaprakları yeşil, uçları sivri ve geri doğru dönük olup mızrak şeklinde ortada 10-16adet döllenme tozluğu bulunur. Yuvarlak şekildeki döllenme tozlukları önce mavi sonra beyaz ve uç kısmı ise açık mavimsidir.

Hasat zamanı: Sonbaharda sökülerek çıkarılan kökleri temizlendikten sonra ortadan yarılarak gölgede ve havalı bir yerde kurutulur.

Birleşimi: Yabani hindiba ot ve kökünün birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Sesquiterpenlaktonlar; Lactucin (Laktuzin), 8-Desoksilactucin, Lactucopikrin ile çok az miktarda Cichoriosid A,B ve C ve de Sonchusid içerir. fakat bu sesquiterpenlaktonlar sadece taze yaprak ve köklerinde çok az miktarda olup kurutulmuş yaprak ve köklerinde bulunmaz. Muhtemelen parçalanarak başka forma girer.
b) Sinamik asit türevleri; Cholorogenasit, İzochlorogen asit ve Chidoreeasit
c) Organik asit; Kaffe asidi, Ferula asit ve China asit
d) Sadece yapraklarında; Flavonitlerden Apigenin, Apigenin-7-O-arabinnosit, luteolin, luteolin-7-O-glikozit, quercitrin, Kâmpferol, Kâmpferol-7-O-arabinosit içerir.
e) Ayrıca acı maddeler, tanin, pektin, şeker, reçine, potasyum ve çok az miktarda eterik yağ içerir.

Tesir şekli: İştah açıcı, sindirim bezlerini hareketlendirici, müshil yapıcı, safra artırıcı, idrar söktürücü ve metabolizmayı kuvvetlendiricidir.

Kullanılması:
a) Komisyon E’ye göre Y.hindiba kökü iştahsızlık ve hazım rahatsızlıklarına karşı kullanılır.
b) Halk arasında iştahsızlık, peklik, şişkinlik, karaciğer zafiyeti, safra ye-ter¬sizliği, böğür batması, baş ağrısı, böbrek zafiyetine karşı ve kanı temizleyici ve de metabolizmayı kuvvetlendiricidir.

Çayı: İki kahve kaşığı Y.akdiken kökü demliğe konur ve üzerine 300-500ml kaynar su ilave edildikten sonra 5-10dk demlenmeye bırakılır ve sonra süzülerek içilir.

Çay harmanları:

Gökçek Metabolizma çayı
>30 gr Isırgan otu
>20 gr Melek ot kökü
>20 gr Y.hindiba kökü
>10 gr Pelin otu
>20 gr Ardıç kozalağı

Gökçek Karaciğer çayı
>20 gr Sinameki yaprağı
>20 gr Nane yaprağı
>20 gr Devedikeni tohumu
>20 gr Y.hindiba kökü
>20 gr Zerdeçal kökü

Gökçek Sindirim çay;
>20 gr K.hindiba ot kökü
>20 gr Y.hindiba ot kökü
>20 gr Kılıç otu
>20 gr Kantaronotu
>20 gr Andız kökü

Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur.