Veba Otu

Çok Yıllık 0,2-1m 3-5 Aylar Ça,Na Kökü

Veba otu, Pestwurz, Petasites Hybridus
Kel otu
Kafa otu
Kırmızı veba otu
Kramp otu

Familyası: Veba kökü: petasitidis radix
Veba yaprağı: petasitidis folium
Veba otunun genellikle kökleri çay ve natürel ilaç nadirende yaprak-larından çay yapılır.

Giriş: Veba otunun bilinen 20 türü mevcuttur, fakat bunlardan sadece kırmızı veba otu tıbbi maksatla kullanılır. Bunun haricinde çok yaygın olarak beyaz veba otu petasites albus ve dağ veba otu, petasites para¬doxus sayabiliriz. Beyaz veba otunun çiçekleri beyaz ve yapraklarının kenarlarında sivri dikenleri vardır ve de dağ veba otunun çiçekleri kır-mızımsı yaprakları yumurtamsı, üçgen şeklindedir. Petasos yağmur şap-kası anlamına gelir, çünkü yaprakları şemsiye gibi büyükçedir. Veba otu çok eskiden vebaya karşı kullanıldığından Türkçe veba otu diye anılır ve almanca veba kökü anlamına gelen pestwurz kelimesi ile anılır.

Botanik: Yaprakları kalp veya böbrek şeklinde 1mm uzunluğunda ve 60cm eninde olabilir. Kenarları sivri dişli, üstü koyu yeşil, altı grimsi yeşil ve tüylü, damarları ise beyazımsı yeşil ve derincedir. Çiçekleri 40cm uzunluğunda bir sap üzerinde 20-40 çiçek en üstten toplanmış olup geriden topuz görünümü verir. Önce leylaki kızıl renkli olan çiçekleri sonra bakırımsı esmer bir renk alır. Erkek bitkilerin çiçekleri kısa saplı ve sıkıca bir arada dişi çiçekleri ise uzun bir sap üzerinde ve seyrek olarak dizilmişlerdir. Köklerinin boyu 1,5m bulabilir ve 1-4 cm kalınlığında yer yer üzerinde yumru gibi düğüm noktaları vardır. Ve dışı esmer veya kahverengimsi renktedir.

Yetiştirilmesi: Yabani olarak nemli, sulu yerlerde göl, gölet ve ırmak ke-narlarında yeterince yetiştiğinden özel olarak sadece natürel ilaç üreten ilaç firmaları ve az miktarda botanik bahçelerde yetiştirilmektedir.

Hasat zamanı: Veba kökü sonbahar veyahut da çiçek açmaya başla¬ma-dan mart ayında sökülür, temizlenir ve kurutulur. Veba kökünün birleşimindeki maddelerin çoğu iyice kuruduktan sonra oluşur. Bu nedenle taze kökleri daha az etkilidir.

Birleşimi:
1) Veba kökünün birleşimindeki en önemli madde sesquiterpenalkoller ve sesquiterpenalkolesterlerin türevleri ve toplamı %0,3-0,6 arasında bulunurlar. Sesquiterpenalkoller petasol, izopetasol ve neopetasol ve bunların türevleridir.
a) Petasol esterleri: %20-30 petasin, %2-3 s-petasin, 3-metil-crotonyl petasol ve metaacryolyl –petasol.
b) İzopetasolesterler, %1-2 izopetasin, izo-s-petasn, metil-crotonyl-izopetasol ve metacryoyl-izopetasol
c) Neopetasolesterler; %8-10 neopetasin,%5-6 neo-s-petasin, 3-metil-crotonoyl-
neopetasol ve metacryoyl-neopetasol.
2) Flavonitler; izoquruercitrin, astragalin, quercetin.
3) Ayrıca %0,1-0,4 eterikyağ, tanin, müsilaj, reçine, protein
4) Kanserojen(kanser yapıcı) olduğu iddia edilen pyrrolizidinalkaloit türevleri. (PA)
20-500ppm(ppm=milyonda bir) oranda olabilir. Özel olarak yetiştirilen veba otunun kökünde ise 0,3ppm bulunmaktadır. PA türevlerinden senecionin ve integerrimin en önemlileridir.

Araştırmalar: İlk olarak İtalyan bilim adamları(Annedda, Sabratini ve Rubert) veba kökünü kramp çözücü özelliğini tespit etmişler ve onu diğer araştırmalar takip etmiştir. Veba ot kökü ekstresinden elde edilen kapsüllerle tedavi denemeleri yapılmıştır ve bu araştırmalar iki ayrı alanda yapılmıştır. Bunlardan biri genellikle migren ve baş ağrısı rahat¬sızlıklarına diğeri ise idrar yolları sancı ve ağrılarına karşı yapılmıştır.
1) Prof. Dr. N. Grossmann ve ekibi Münih-Harlaching şehir hastanesi nevralji kliniğinde migren rahatsızlığı olan 60 hasta üzerinde tedavi denemesi yapmıştır. Hastalardan 23ü veba kök ekstresinden elde edilen bitkisel kapsül, 27si ise denek kapsül(palsebo) verilmiştir. Günde 2×2 bitkisel ilaç alan hastalarda ilk 4 haftada %46 oranında, 8 hafta sonunda ise%60 oranında iyileşme görülmüştür. Denek kapsülü alan hastalarda ise bir değişme olmamıştır. (ZP. 1.01.48, ZP. 6.99.332, Nhp 5.97.806, Nhp 12.95.1829 ve Nhk 5.96.76)
2) ABD ve Almanya’da 200 migrenli hasta üzerimde tedavi denemesi yapılmış ve hastaların iyileştiği görülmüştür. (ZP. 1.01.48)
3) İdrar yolları taşlarının sebeb olduğu idrar yolları ağrı ve sancısı olan 25 hasta üzerinde tedavi denemesi yapılmış, günde 5×2 kapsül alan hastaların sancı ve ağrılarının 24 saat içinde iyileşmiştir. (Nhk 7.96.42)
4) İsviçre’nin bern şehrinde Oliver Thomet ve ekibi 125 bahar nezlesi olan hasta üzerinde tedavi denemesi yapılmıştır. Bunlardan 64üne kimyasal ilaç cetrizin ve 61inede veba ot kökü ekstresinden elde edilen kapsülle tedavi edilmişlerdir. Kimyasal ila alanlarda uyuşukluk, halsizlik ve dermansızlık gibi haller gözükürken bitkisel kapsüller alan-larda herhangi bir normallik gözükmemiş ve bahar nezlesine kimyasal ilaç kadar etkili olduğu görülmüştür.

Tesir şekli: Çok etkili kramp çözücü, ağrı dindirici, balgam söktürücü, idrar ve ter attırıcıdır.

Kullanılması:
A) Araştırmalara göre başta migren, baş ağrısı, bahar nezlesi, idrar yol-la¬rındaki taş nedeni ile mesane ve böbrekte ağrı ve sancılara karşı kullanılır.
B) Komisyon E’ye göre: komisyon E 27.07.1990 tarih ve 138 nolu mo-nografi bildirisine göre veba kökü ve otu kramplı durumlar; kramplı baş ağrısı, kramplı mide, bağırsak ağrıları, üşütme hastalıkları, nefes yolları rahatsızlıkları pankreas, karaciğer ve safra hastalıklarına karşı kullanılır.
C) Halk arasında; karaciğer, safra, böbrek, mesane ve mide bağırsak kramplarına, baş ağrısı, migren ve kramplı adet haline ve sinirliliğe karşı kullanılır.

Açıklama: Veba kökü takriben 2500 yıldır kullanılmış ve herhangi bir yan etkisi görülmemiştir. Gerek ABD gerek Almanya’da yapılan modern klinik araştırmalarıda bunu belgelemiştir. Alman sağlık bakanlığının veba kökündeki PAnin kanserojen olabileceğine dair açıklama herhangi bir ilmi araştırmaya dayanmamakta olup, muhtemelen kimya fabrikalarının is¬tek-lerine göre uygun bir genelge yayınlanmıştır. Basel üniversitesi farmakoloji enstitüsü tarafından ve phydopharmahon firması tarafından birlrşiminde çok az PA içeren veba ot türleri yetiştirilmiştir. İsviçre Bren şehrinde Oliver Thomet ve ekibi veba ot kökü ekstresinin histamin ve leuhotrinlerin(lökotrin) salgılanmasını frenlediği ve böylece bahar nez¬lesini önlediğini yaptıkları araştırmalarda tespit etmişler ve alfred-vogel 2001 yılı ödülünü kazanmışlardır. (NH 4.02.9)

Çay: İki kahve kaşığı kurutuluş veba kökü demliğe konur ve üzerine 250-300 ml kaynar su ilave edilerek 5-10 dakika demlemeye bırakıl¬dıktan sonra süzülerek içilir.

Çay harmanları:

Gökçek Baş ağrısı çayı
>20g oğul ot yaprağı
>20g nane yaprağı
>20g veba kökü
>20g kediot kökü
>20g papatya çiçeği

Gökçek Baş ağrısı çayı
>20g söüt kabuğu
>20g ergeçsakalı otu
>20g akhuş yaprağı
>20g oğul otu
>20g veba ot kökü

Gökçek Baş ağrısı ve migren çayı
>20g söğüt kabuğu
>20g kaz otu
>20g menekşe otu
>20g lavanta çiçeği
>20g veba ot kökü

Gökçek Migren çayı
>10g K. Menekşe kökü
>20g kekik otu
>20g kediot kökü
>10g yavşan otu
>20g nane
>20g veba kökü

Homeopati: Veba ot kökünün tozundan veya ince kıyılmış kökünden 20g bir şişeye konur ve üzerine %70lik etanol(alkol) ilave edilerek 4-6 hafta bekledikten sonra süzülerek homeopatide ‘petasin’ ismi ile anılan tentür elde edilir. Bu tentürden günde 3-5 defa 10-15 damla 4-8 hafta süreyle alınır. Yukarıdaki çay harmanları ile aynı şekilde tentür hazırlanır.

Yan tesiri: Birleşimi PA(pyrrolizinalkaloit) nedeni ile kansere sebep olabileceği iddia edilmiştir, fakat bu güne kadar böyle bir vaka görülmemiştir