Turunç, Pomeranzen, Citrus aurantium L. Ssp.aurantium
Familyası: Sedefotogillerden, Rautengewâchse, Rutaceae
Drugları: Turunç meyve kabuğu; Aurantii pericarpium
Ham Turunç meyvesi; “ fructus immaturus
Turunç kabuk yağı; Aurantii pericarpi aetheroleum
“ çiçeği; Aurantii flos
“ çiçek yağı; Aurantii flos aetheroleum
Turuncun meyve kabukları çay, tentür ve natürel ilaç ve eterik yağ ya-pımında, çiçeklerinden eterik yağ elde etmek için ve ham meyvelerinden eterik yağ elde etmek için kullanılır.
Giriş: Sedefotugillerin bir alt grubu olan Turunçgillerin oldukça çok türü mevcuttur ve bunlardan en önemlileri; Turunç; Citrus auratium, Ber-gamot; Cİtrus bergamia, Greyfurt; Cİtrus x paradisi, Portakal; Citrus sinensis ve Limon; Citrus Limonum’u sayabiliriz. Bunlardan Limon diğer-lerine göre farklı kullanıldığından ayrıca ele aldık fakat diğerleri bir¬birlerine benzerler bu nedenle hepsini bir arada incelemeyi uygun gör¬dük. Turuncu Peygamber Efendimizin (s.a.v) sevdiği, kendisinin yediği ve Ümmetine de tavsiye ettiğini biliyoruz. Turunç kabuğundan elde edi¬len eterik yağa <
Botanik: Turunç 2,5-5m boyunda, tacı oldukça çok çatallaşır, dikenli ve yapraklarını dökmeyen bir bitkidir. Yaprakları 12-17cm uzunluğunda, 8-12cm eninde, kenarları bütün, oval veya eliptik şekilde, derimsi tazesi sarımsı yeşil, olgunları koyu yeşil renklidir. Ç.içeklerinin taç yaprakları 5 adet dil veya oval şekilde, beyaz renkli, ortada 15-30 adet beyaz döllen-me tozluğu ve topuzcuğu sarımsıdır. Meyveleri 7-10cm çapında altın sarısı renkte üzeri gözenekli, kabuğu 0,5-1cm kalınlığında ve acımsı bir tadı vardır.
Yetiştirilmesi: Türkiye’nin Akdeniz ve Ege bölgesinde çok kolay yetişir.
Hasat zamanı: Turunç kabukları soyulduktan sonra kurutulur. İşlene¬ceği zaman soğuk suyun içine konur ve birgün üzeri kapatılarak bekletilir. Altın sarısı renkli dış kabuk (Latince Fluvedo) işe yaramayan beyaz süngerimsi iç kabuktan (Albedo) ayrılarak kurutulur veya hemen işlenir. Çiçekleri Mart’tan Ekim’e kadar toplanarak kurutulur ve özel kaplarda muhafaza edilir.
Birleşimi: Turunç kabuğunun birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralaybiliriz;
a) eter yağı türevleri (uçucu yağlar) %1-3 arasında olup en önemlisi %90’la (+)-Limonen ve ayrıca Citral, Linalool, Lanlylasetat, Nerylasetat, Granylasetat, Citronellylasetat, β-Pinen, Champhen, Furfural, Jasmon, Octanal, Nonanal, Deconal ve Dodecenal içerir.
b) Flavonglikozitler; Neohesperidin ve Naringin içerir. Bu Flavonglikozitler Flavonitler (Naringenin ve Hesperitin) ile Neohesperidosit (2-O-α-L-Ramnopiranozil-β-D-glikopriranosit) sakkaritlerden oluşur.
c) Ayrıca taninler, acı maddeler, organik asitler, vitaminler ve mineraller içerir.
Çiçeklerinde ise;
a) Uçucu yağ türevleri; Linalool, Geraniol, Nerol ve Antrailikasitmetilester içerir.
Tesir şekli: İştah açıcı, mide salgısını artırıcı, teskin edici ve uyku ve-ricidir.
Kullanılması:
a) Komisyon E’nin 15.10.1987 tarih ve 193 nolu ve de 13.03.1990 ta¬rih, 50 nolu Monografi bildirisine göre başta iştahsızlık ve hazım rahatsızlıklarına karşı etkili olduğu beyan edilmektedir.
b) Aromaterapisinde; 1) Turunç kabuklarından elde edilen PETİT GRAIN ESANSI sinirleri teskin edici ve sindirim bozukluklarını, şişkinlik, tıkanma, hazımsızlık, kokuşma gibi durumlara karşı kullanılır.2) Tu¬runç çiçeklerinden elde edilen NEROLİ ESANSI sinirsel gerginlik, sinirlilik, korku, depresyon, uykusuzluk, ishale karşı ve deri bakımı için kullanılır.
c) Halk arasında; iştahsızlık, hipoasidite, mide rahatsızlıkları ve uyuya-mamaya karşı kullanılır.
d) Homeopati’de iştahsızlık ve uyuyamamaya karşı kullanılır.
Çayı: Bir kahve kaşığı Turunç kabuğu demliğe konur ve üzerine 300-500ml kaynar su ilave edildikten sonra 5-10dk demlenmeye bırakılır ve sonra süzülerek içilir.
Çay Harmanları:
Gökçek Teskin edici çayı;
>30 gr Oğulotu
>30 gr Kılıç otu
>30 gr Çarkıfelek otu
>10 gr Turunç çiçeği
Gökçek Uyku çayı;
>30 gr Kedi otu kökü
>20 gr Çarkıfelek otu
>30 gr Oğulotu
>20 gr Turunç kabuğu
Gökçek iştah ve sindirim çayı;
>25 gr Nane yaprağı
>25 gr Papatya çiçeği
>25 gr Kimyon tohumu
>25 gr Turunç kabuğu
Gökçek İştah açıcı çay;
>40 gr Nane yaprağı
>20 gr Kantaron otu
>20 gr Turunç kabuğu
>10 gr Tarçın kabuğu
>10 gr Çentiyan kökü
Gökçek Teskin edici ve uyku verici çayı;
>60 gr Oğulotu
>30 gr Kedi otu kökü
>10 gr Turunç çiçeği
Gökçek Mide çayı;
>20 gr Kantaron otu
>20 gr Turunç kabuğu
>20 gr Çentiyan kökü
>20 gr Kimyon
>10 gr Pelin otu
>10 gr Tarçın kabuğu
Aromaterapisi:
a) Yukarıda anlatıldığı gibi Turuncun dış altın sarısı kabuğu artık mad¬de-lerden arındırıldıktan sonra su buharı ile damıtılarak (destilasyon) Petitgrain adı verilen eterik yağı elde edilir. Bu yağdan günde 3-5 damla alınır.
b) Turunç çiçeklerinin su buharı ile damıtılması ile elde edilen eterik yağa Neroli denir. Bu eterik yağdan günde 3-4defa 3-5damla alınır.
Homeopati’de: Turunç kabuğundan 20gr ince kıyıldıktan sonra bir şişe¬ye konur ve üzerine %70’lik 80ml alkol ilave edilerek 4-6hafta bekletildikten sonra Homeopati’de <
H.Ş: Peygamber Efendimiz (s.a.v) “Kur’an okuyan Mümin kimse turunca benzer. Kokusu güzel, tadı güzel” buyurmuşlardır.
Yan tesirleri: Bilinen bir yan tesiri yoktur.
B) Greyfurt, Grapefruit, Citrus paradisi
1) Amerika’nın Wisconsin Üniversitesinde yapılan araştırmalarda Grey¬furt suyunun yüksek oranda Flavonit türevleri içerdiği bununda Trombozu (kanın pıhtılaşmasını) önlediği bu nedenle de yan tesiri çok olan Aspirin vb. Asetilsalisilikasit (ASS) içeren hapların yerine Greyfurt suyu kullanılması tavsiye edilmektedir. (NH.6.96.327) Wis¬consin Üniversitesinden Dr.J.H.Stein ve ekibi Koroner sklerozu (koroner damar sertliği ve tıkanıklığı) olan 15 hasta üzerinde tedavi denemesi yapmışlar ve hastaların koroner damarlarının %6 oranında açıldığı ve kanlarındaki kolesterolün %35 oranında düştüğünü tespit etmişlerdir. (NH.7.2000.6)
2) Rahmetli annemde de kalp spazmı vardı ve doktoru Greyfurt suyu içmesini tavsiye etmişti. Annem rahatsızlandığında greyfurt suyu içer ve rahatsızlığı geçerdi. Son rahatsızlığında Pazar günü olması nedeni ile Greyfurt suyu bulunamadı ve vefat etti.
3) Greyfurt suyunun ilaçların etkisini artırdığı yapılan araştırmalarda tespit edilmiştir. Bu nedenle çok çeşitli hap alanların doktora Greyfurt suyu içip içemeyeceklerini sormaları gerekir. (ZP.4.99.226)
4) Florida’da bir doktor bahçesindeki bitki artıklarından Greyfurt çekir-değinin çürümediğini görmüş ve yaptığı araştırmalarda çekirdek¬leri¬nin bakteri ve mantarlara karşı etkili maddeler içerdiğin görülmüştür. (ZP.2.97.82)
Kullanılması: Aromaterapide; Greyfurt yağı öksürük, bronşit, boğmaca, astım, baş ağrısı, sellülit, varis ve adet rahatsızlığına karşı (PMS) kul¬la¬nılır. Greyfurt kabuklarının soğuk baskı ile sıkılması ile Greyfurt eter yağı elde edilir ve bu yağ birçok rahatsızlığa karşı kullanılır. Bu eter yağından günde 3-4 defa, 2-3damla bir kesme şekere veya bir parça ekmeğe dam-latılarak alınır. Aroma konisine 15-20damla damlatılır veya kay¬na¬mış bir bardak suya 20-25damla damlatılarak bardak pencere önüne konur.
C) Bergamiya, Bergamotte, Citrus bergamia
Bergamote
Vatanının Hindistan olduğu tahmin edilen Bergamot eskiden Turuncun alt grubuna dahil edilir ve Citrus aurantium var.bergamia diye anılırdı. Birçok özelliği Turunca benzeyen bitki tropik ve subtropik ülkelerde yetiştirilir. Türkiye’nin Akdeniz ve Ege bölgesinde yetiştirilebilir. Olgunlaşmamış ham meyvelerinin kabuklarının sıkılması ile Bergamiya Eter yağı elde edilir. Bergamiya eter yağı diğerlerinden farklı olarak dahilen kullanılmaz veya çok az miktarda kullanılır ve yahut da Bergamiya eter yağı kullandıktan sonra aşırı güneş banyosu yapılırsa alerji yapabilir.
Kullanılması: Aromaterapisinde; boğaz ağrısı, baş ağrısı, sinirlilik, kon-san¬trasyon zafiyeti, kramplar, uyuyamamaya karşı ve saç bakımı için kullanılır.
Yan tesirleri: Bergamiya eter yağı, Turunç ve Greyfurt eter yağından farklıdır. Bu nedenle dahilen kullanılmaz ve haricen kullanıldıktan sonra güneş banyosu yağılmaz çünkü alerji yapabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder