Ratanya

Funda 0,5-1m 5-7 Aylar Ça,Ho,Na Kökü

Ratanya, Ratanhiawurzel, Krameria Lappacea
Ratanya kökü (DOMBEY) Burdet et SIMSON
Peru Ratanya Syn: Krameria triandrrra Ruiz
Et PAVON

Familyası: Ratanyagillerden, Kramerien gewaihse, Krameriaarene

Drugları: Ratanya kökü: Ratanhiae radix
Ratanya kökü Çay, Tentür ve Natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş: Ratanyagillerin bilinen 20 türü mevcuttur ve hemen hepside kullanılmaktadır, fakat en iyi incelenmiş olan ve çok kullanılanı Peru Ratanya köküdür. Peru Ratanyasının vatanı Peru, Şili ve Balivyamın 1000 – 2000 m arasıdaki dağlık ve ovalık alanlarda yetişir. Eskiden Kızılderililer tarafından dişeti iltihapları, Diş ağrıları, ishal ve Basura karşı kul¬lanılan bitki kökü İspanyol asıllı botanikçi RUIZ 1779’ da tarafından fark edilmiş, incelenmiş ve sonra da İspanya’ya tozu ve kökü gönde¬ril¬miştir. Uzun süre başta İspanya olmak üzere diğer batı Avrupa ülkelerinde yaygın olarak kullanılmıştır.

Botanik: Ratanya 50 – 100 cm boyunda, dikine yükselen veya dikine dikine ve yanlara yayılan dalları koyu yeşil tüylü eski ana dalları siyah renktedir. Yaprakları yumurta veya oval şekilde 5 – 20 mm uzunluğunda 2 – 6 mm eninde ve boyu yeşil renklidir. Çiçeklerinin dört adet Taç yap-rakları vardır ve 7 – 15 mm uzunluğunda 2 – 4 mm eninde uçlara doğru sivrice, oval şekilde, kan kırmızısı, renktedir ve ortada dört adet daha küçükçe ek Taç yaprağı, iki döllenme tozluğu ve bir yeşilimsi göbeği vardır. Kökleri yumru şeklinde ana kökle ondan çevresine yayılan 5–20cm uzunluğunda 1–30cm kalınlığındaki yan köklerinden meydana gelir.

Yetiştirilmesi: Güney Amerikanın Şili bölgesindeki iklim yapı itibari ile Türkiye’nin Akdeniz iklimine çok benzer, bu nedenle Türkiye’nin Akdeniz bölgesindeki dağlarda bu bitki yetiştirilebilir.

Hasat zamanı: Sonbaharda kazılarak çıkarılan kökleri yıkanır, kurutulur, şayet Tentürü yapılacaksa taze olarak çıkarılır.

Birleşimi: Kökünün birleşimindeki en önemli maddeleri şöyle sıralayabiliriz.
a) Tanin türevleri % 8 – 15 arasında olup Kateşintanin (hatechintanin) diye de anılır ve Proanthocyanidinlerden: Epiafzelechin, Chatechin (Kateşin) ve Epichatechinin (Epikateşin) 4,6 veya 4,8 Bağlantısı ile birbiri ile bağlantılı olan Taninlerden oluşur.
b) Liganlar: Neoliganlar, Norneoliganlar ve Dineoliganlardan oluşur.
c) Aminoasitlerden: Metiltryosin (= Ratanhin veya Andrin diye de anılır)
d) Fenoller: Ratanhiafenol I,II ve III ile 2–(2–4–Dihydroksifenil)-5-(E)- propenylbenzolfuran
e) Ayrıca: Nişasta, Müslilaj, Zamk ve Şeker içerir.

Tesir şekli: Damarları büzücü, iltihapları önleyici, kanamaları durdurucu ve ishali önleyici özelliklere sahiptir.

Kullanılması:
1) Komisyon E 02.03.1989 tarihli ve 43 nolu Monografi bildirisinde; Ratanyanın başta hafif ağız ve yutak iltihaplarına karşı kullanılabilineceğini beyan etmiştir.
2) Halk arasında; Gastrit, Gingivtis (Diş iltihaplanması) Stomatitis (Ağız içi ilttihapkanması), Angina tonsillis (Bademcik iltihaplanması) ve Paradantot (Diş çürümesi) gibi rahatsızlıklara karşı kullanılır.
3) Homeopatide; Mukoza kanamaları (Mide- Bağırsak v.b) Basur kanaması ve ağrısı, Makat ağrısı, gaita sırasında ağrı ve kas kampları özellikle de göz kaslarında krampları (tiki olanlar) olanlar kullanırsa iyi gelir.